Beth bynnag fo’ch syniad gallwch chi bron bob amser ddod o hyd i ystadegyn i’w gefnogi. Mae’n wir fod yna gelwyddau, celwyddau damn ac ystadegau, mewn trefn ddisgynnol o gywirdeb. Felly pan adroddir bod un o weinidogion llywodraeth Lafur Cymru yn dweud na fydd y terfyn cyflymder cenedlaethol newydd o 20mya mewn trefi a phentrefi ond yn ychwanegu munud neu ddwy at yr amser teithio cyfartalog mae’n dweud llawer wrthym am o ble y daw’r ffigur.
Mae’r rhan fwyaf o bobl Cymru yn byw yn y de-ddwyrain, wedi’u crynhoi yn ardal Caerdydd/Casnewydd. Mae’n dilyn felly bod y rhan fwyaf o deithiau car yn digwydd yn y dinasoedd hynny. O’m profiad cyfyngedig o deithio mewn car i lawr yno, rwy’n awgrymu y byddai’r rhan fwyaf o bobl wrth eu bodd yn cyrraedd 20mya, oni bai eu bod yn gyrru yn oriau mân y bore. Felly bydd yr ystadegyn ‘taith gyfartalog’ yn cael ei bwysoli’n drwm gan deithio i ganol y ddinas.
Er ei bod yn ymddangos yn anhysbys i raddau helaeth i’r mwyafrif o aelodau’r Senedd, mae darn o Gymru i fyny yma yn y gogledd sy’n dra gwahanol i blerdwf trefol y de. Yma gall hyd yn oed teithiau byr fod yn filltiroedd lawer. A bydd cyfyngu’r teithiau hynny i 20mya yn cael effaith andwyol llawer mwy arnom.
Gwyddom fod yr ymgyrch 20mya gyfan yn cael ei gyrru gan ideoleg yn hytrach na synnwyr cyffredin. (A dweud y gwir dwi’n meddwl y dylai ‘Synnwyr Cyffredin’ gael ei ailenwi’n Anghyffredin erbyn hyn, gan ei fod yn ymddangos mor brin!) Pan ddechreuodd yr ymgyrch roedd y cyfan yn ymwneud â thorri allyriadau nwyon llosg ac achub y blaned. Cafodd gefnogaeth gref gan y Ceidwadwyr nes iddynt ddarganfod ei fod yn amhoblogaidd. Ond pan nodwyd y bydd lleihau cyflymder mewn gwirionedd yn arwain at fwy o lygredd, nid llai, cafodd y ddadl honno ei gollwng yn dawel a dyfeisiwyd rheswm newydd. I’r blaid Lafur, mae’r ideoleg yn bwysicach o lawer na chael tystiolaeth i’w chefnogi.
Felly fe wnaethon nhw feddwl am y syniad y bydd yn arbed anafiadau damweiniau ffyrdd. Nid oes angen tystiolaeth arnoch ar gyfer hynny, dim ond ychydig o straeon am ddioddefwyr damweiniau ffordd, plant yn ddelfrydol, a fydd yn cynhyrfu’r emosiynau ac yn cael y bobl i’r ochr. Dair blynedd ar ôl gosod terfyn 20mya yng nghanol dinas Belfast, cynhaliodd Prifysgol Queens astudiaeth a ddaeth i’r casgliad, “Dangosodd ein canfyddiadau mai ychydig iawn o effaith a gafodd ymyriad 20mya yng nghanol y ddinas ar ganlyniadau hirdymor gan gynnwys gwrthdrawiadau traffig ffyrdd, anafiadau a chyflymder, ac eithrio am ostyngiad ym maint y traffig.”
Os bydd 20mya yn achub bywydau, yna bydd 10mya yn arbed hyd yn oed mwy! Beth am fynd yr holl ffordd a’i wneud yn 0mya – dim damweiniau o gwbl! (Gan gydnabod bod diffyg synnwyr cyffredin gan ein gwleidyddion yn y Senedd, rwy’n gobeithio na fyddant yn penderfynu rhoi’r syniad hwn ar waith!)
Yn ôl Llywodraeth Lafur Cymru mae Awdurdodau Priffyrdd lleol – Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy yn fy achos i – yn gallu cadw ffyrdd ar 30mya os ydynt yn dymuno gwneud hynny. Ond yr hyn na ddywedon nhw wrthym oedd bod yna feini prawf llym y mae’n rhaid i’r awdurdod lleol eu defnyddio, felly byddai’r effaith yn gyfyngedig iawn. Felly mae’n ymateb nodweddiadol gan Lywodraeth Cymru. O weld pa mor amhoblogaidd yw eu polisi, maen nhw’n ceisio symud y bai i rywle arall.